پادشاهان ایران زمین نرسي:
نرسي پسر شاهپور يا شاپور1 و نوه ي اردشير بابکان که در زمان او تيرداد تحت حمايت رومي ها و حکمفرماي ارمنستان هر سال لشگرکشي مي کرد و خساراتي در مرزهاي ايران بوجود مي آورد.نرسي هم به ارمنستان حمله کرد و آنجارا تصرف کرد.چند سال پس از اين رويداد نرسي از سلطنت کناره گرفت و تاج را بر سر پسر خويش هرمز گذاشت.
هرمز دوم:
302 - 209 ترسائي پادشاه خرو گو بوده است.در زمان او ارمنستان دين ترسايي را پذيرفت پس از هرمز دوم پسرش آذر نرسه بر تخت نشست.
آذر نرسي:
شاپور دوم:309 -379ترسايي.پسر هرمز دوم بوداورا در کودکي و پس از برکناري برادرش آذر نرسه بر تخت نشاندند .داستاني درباره او هست که مي گويددر باريان زماني که مادرش وي را باردار بود بر زهدان مادرتاج شاهي نهادند و به ديگر سخن او پيش از زايش شاه شده بود.در زمان کودکي او عربها به مرزهاي ايران تاختند وتاراج و خونريزي بسيار راه انداختند.هنگامي که شاپور به جواني رسيد و خردسالي را پشت سر گذاشت از تازيان انتقام سختي گرفت .او سزاي کارهاي عربها را با سوراخ کردن شانه هايشان مي داد از اين رو به او لقب شانه سنب يا ذوالکتاف دادند.براي نخستين بار به دستور او قبيله اي عرب به نام بني حنظله را به خوزستان کوچاندند تا آسانتر ايشان را کنترل کنند.پيش از اين در خوزستان عربي زندگي نمي کرد همچنين در زمان او هونها يا خيون ها به ابران دست اندازي کردند شاپور آنان را نيز تاراند .همچنين وي در سال 359 به جنگ با روميان ÷رداخت و شهر آمد (ديار بکرکنوني) را گشود.امپراطور يوليانوس نيز در سال 363 با ايران لشگر کشيد ولي خودش کشته شد و س÷اهيانش نيز از ميان رفتند.ازين رو روم به ناچار با ايران از در صلح در آمد و روسيه را به ابران واگذار کرد .شاپور همچنين ارمنستان را باز پس گرفت .در زمان او مسيحيان آزارانده شدند.شاپور در دنباله کاميابي هايش همچنين توانست نيروي موبدان زرتشتي را نيز محدود کرد.از شاپور ددوم سنگنوشته هايي رد طاق بستان به يادگار مانده است.
اردشير دوم:پادشاه ساساني.
شاپور سوم:
(383 - 388 (ميلادي)) شاه ساساني و پسر اردشير دوم بود و بعد از او به تخت نشست.در دوره او ارمنستان ميان ايران و روم تقسيم شد .قسمت بزرگ شرقي جزو ايران و قسمت کوچک غربي از آن روم شد و در هردو قسمت شاهزادگان اشکاني به حکومت تعيين شدند.سنگ نوشته هاي او و پدرش در طاق بستان به يادگار مانده است.
بهرام چهارم:
پادشاه ساساني بود.بعد از برادر بر تخت نشست و چون در زمان پدر والي کرمان بود معروف به کرمانشاه است.در زمان پادشاهي او خسرو والي ارمنستان ايران به تحريک نئودس ياغي شد.بهرام سپاهي به ارمنستان فرستاد,خسرو را گرفتند و به ايران آوردند و در دژ فراموشي زنداني کردند و بهرام شاپور برادر خود را به جاي او گماشت. در روزگار بهرام , نئودس امپراطور, روم را به دو قسمت غربي شرقي تقسيم کرد. بهرام در شورشي که در سپاه روي داد کشته شد.
بهرام پنجم:
يا بهرام گور فرزند يزدگرد يکم پادشاه ساساني بود.در سال 420 ميلادي توانست داوداران پادشاهي را کنار بزند و بر تخت پادشاهي ايران بنشيند.بهرام از کودکي نزد نعمان پسر منذر شاه عرب حيره بزرگ شده بود .پس از مرگ يزدگرد بزرگان شاپور پسر بزرگ وي را شاه ارمنستان و جانشين پدر بود را کشتند و خسرو نامي را که پدرش شاه نبود و خويشي نزديکي با شاه نداشت را بر تخت نشاندند.بهرام با سپاهي که بيشتر از عربها بودند به پايتخت بازگشت و خسرو را شکست داد و بر تخت نشست.او در خاور هپتاليان را به سختي شکست داد .در باختربا روم آشتي کرد و پيماني با اين کشور بست که برپايه آن مسيحيان در ايران و زرتشتيان در روم داراي آزادي مذهبي شدند.نويسندگان زرتشتي زمان اورا آرامش و آشتي مي دانند و زماني که ديوان از ترس او پنهان شدند.
يزدگرد دوم:
پادشاه ساساني بود لقب او بغ مزداپرست بود.سالهاي آغازين پادشاهي او به نبرد با هون ها گذشت که به مرزهاي خاوري ايران تاخته بودند.او در خراسان ساکن شد و توانست شهر بلخ را پس بگيرد.آنگاه به عربستان وقفقاز لشکر کشيد و دين زرتشتي را با دستوري که داد دين رسمي ارمنستان نمود.ارمنيان که مسيحي شده بودند شوريدند ولي در سال 451 شکست خوردند و برخي از انان به ايران مرکزي کوچانده شدند.
هرمز سوم:
پسر يزدگرد دوم و پادشاه ايران از دودمان ساسانيان بود.نام مادر او دينگ بود زني قدرمتند بود و کنترل بخشي از پايتخت را به دست داشت.در زمان پادشاهي او قفقاز دچار آشفتگي شد و هفتاليان نيز به مرزهاي خاوري تاختند.
پيروز يکم:
بلاش:
يا ولاخش پادشاه ساساني ايران در ميان سالهاي484 تا 488 ميلادي بود .وي پس از پيروزي به شاهي رسيد .در روزگار او روحانيان زرتشتي از شاه و دربار نيروي بيشتري داشتند.دوران پادشاهي بلاش به آرامي گذشت اگرچه ايران بسيار ناتوان شده بود.از رويدادهاي زمان او قطع باج سالانه ايست که روم براي پاسداري از دربند قفقاز به ايران مي پرداخت.بلاش درباره ارمنستان را اشتي را پيش گرفت و براي پيشگيري از تازش هپتاليان بدانها باج ميداد از اينرو بزرگان و موبدان وي را از شاهي برداشتند
فرهاد پنجم يا فرهادك(اشك پانزدهم):
شاه اشكاني كه پس از پدر كشي با مادرش موزا بتخت نشست.سلطنت او از 2ق.م تا 4 ق.م بود.پارتيها از فرهادك ناراضي بودند و يكي از جهات نارضايتي اين بود كه از ارمنستان صرف نظر كرد در صورتي كه از زمان مهرداد دوم دولت پارت نظر خاصي به اين كشور داشت و مي خواست آن را مانند سنگري در جلو روم تحت نفوذ خود نگاه دارد.باري به جهات گوناگون وضع فرهادك در ايران مشكل شد و سر انجام شورشي بر ضد وي روي داد و پس از زد و خورد مختصري او را از سلطنت خلع كردند و كشتند وي روي هم رفته پادشاهي نالايق بود.از لحاظ سياست هم نخستين شاه اين دوره تاريخ بود كه در برابر روميها از ابهت دولت پارت كاست و از مسئله ارمنستان نيز صرف نظر كرد.واقعه مهم زمان او تولد عيسي مسيح بود.
ارد دوم (اشك شانزدهم)
ونن يكم(اشك هفدهم)
اردوان سوم(اشك هجدهم)
تيرداد سوم:وردان(اشك نوزدهم)
گودرز(اشك بيستم)
ونن دوم(اشك بيست و يكم)
بلاش يكم(اشك بيست و دوم):
يكي از پادشاهان اشكاني كه به اشك بيست و دوم معروف بود و در شالهاي 51 تا 77 ميلادي پادشاهي ايران را بر عهده داشتو و خدمتي بزرگ به ايران زمين نمود.زيرا كتاب ارزشمند ايرانيان(اوستا) كه در زمان حمله اسكندر به ايران از ميان رفته بود با تلاش و همت او دوباره گرد آوري شد.
پاكور(اشك بيست و سوم)
اردوان چهارم
خسرو(اشك بيست و چهارم)
بلاش دوم(اشك بيست و پنجم)
مهرداد چهارم
بلاش سوم(اشك بيست و ششم)
بلاش چهارم(اشك بيست و هفتم)
بلاش پنجم(اشك بيست و هشتم)
اردوان پنجم(اشك بيست و نهم)
بلاش ششم
اردوازاد
ساسانيان
اردشير يكم( بابكان):
اردشير بابكان بنيان گذار شاهنشاهي ساساني بوده است.
شاپور يكم:
دومين شاهنشاه ساساني و فرزند اردشير بابكان است.شاپور بعد از مرگ پدر جانشين او شد و مطابق يك سنت باستاني كه تاجگزاري در نخستين نوروز پس از جلوس شاه انجام مي گرفت در 242 ق.م رسما تاجگذاري كرد.شاپور از شاهان بزرگ ساساني است.او بدست مهندسان و اسيران روم سد شادروان را در شوشتر بر رود كارون ساخت و نيز شهر شاپور را در نزديكي كازرون بنا كرد.بناي نيشابور و جندي شاپور را نيز بدو نسبت داده اند.ظهور ماني(به سال 243 ق.م)در روزگار او بود.مرگ او به سال 271 ق.م روي داد.
هرمز يكم:
بهرام يكم:
از پادشاهان ساساني و بزرگترين پسر شاپور اول بود كه از 271 تا 274 ترسايي بر تخت پادشاهي ايران نشسته بود.در روزگار او زنوبيا شاهبانوي تدمر زن اذينه از ايران ياري خواست.بهرام سياست غلطي در پيش گرفت.بدين صورت كه سپاه اندكي روانه كرد و در نتيجه هم تدمر به دست روميان افتاد و هم ارلين امپراطور روم از مداخله ايران رنجيد و بقصد كينه جوئي مردم آلان را بر آن داشت كه از طرف قفقاز به ايران تاختند.ولي ارلين پس از ورود به بيزانس و اندكي بعد بهرام در گذشت.به دستور اين شاه ماني را گرفتند و به طرز فجيعي به قتل رساندند!
بهرام دوم:
بهرام دوم پس از پدر پادشاه شد.ابتدا ستمگر و خونريز بود چون كنكاشي بر خلع او كردند به اندرز موبدي رفتار خود را تغيير داد.از كارهاي اومطيع كردن سكاهاي سيستان و افغانستان بود كه به تحريك و همدستي برادرش هرمزد فرمانرواي خراسان طغيان كرده بودند.بهرام دوم نخستين شاه ساساني بود كه دستور داد بر روي سكه ها و نيز سنگ نوشته هايش فرتور خانواده اش را حك كنند.
بهرام سوم:
نام آور به سكان شاه يا شاه سكاها پادشاه ساساني بود كه در سال 293 ترسايي به شاهي رسيد.او با پشتيباني موبدان زرتشتي بر تخت نشست
فرهاد دوم(اشک هفتم)
بعد از پدر به تخت نشست.آنتيخوس در غياب او مملکت سوريه را تصرف کرد و به ان هم اکتفا نکردخواست ايران را تسخير کند در ابتذا بهره مندي با او بود.مردمان ايران به فرهاد شوريدند و عرصه بر او تنگ شد زيرا تنها مملکت پارت براي او باقي مانده بود.فرهاد خواست صلح کند ولي شرايط صلح خيلي سنگين بود زيرا فرهاد مي بايست به مملکت پارت اکتفا کرده و باج دهد.شاه براي ايجاد جنگ خانگي در سوريه , دمتريوس رااز زندان آزاد کردتا سلطنت شامات را از برادرش استرداد کند وليکن کار فرهاد از جاي ديگر درست شد.زيرا شدت ظلم سلوکي ها مردم را به طرف فرهاد کشانيد و آنتيخوس با سپاهي جرار به ايران آمد ولي فرهاد به او فرصت نداده ناگهان بر او تاخت و در حين جنگ پادشاه سلوکي کشته شد از اين به بعد سلوکي ها ديگر جرئت نکردند معترض ايران شوند و انحطاط کامل در دودمان سلوکي شروع گرديد پس از اين فتح گرفتاري ديگر بر فرهاد پيش آمد چون سکاها را به کمک خود طلبيد و وعده کرده بود به آنها مبلغي زياد بدهد,بعد چون بي کمک آنها فايق آمد پولي نداد و آنها بناي قتل و غارت را در ولايات گذاشتند و در جنگي که فرهاد با آنها کرد کشته شد (125 ق.م)تقريبا مقارن اين زمان سکاها به ايران هجوم اورده ذر افغانستان امروزي و در سيستان بنا شدند. بر اثراين واقعه اين مملکت که زرنگ نام داشت از اين به بعد سکستان ناميدند و اين اسم بعد ها سيستان شد(نيمه قرن دوم ق.م)براي فهم اين واقعه لازم است گفته شودکه در اين زمان تاريخ ايران با تاريخ چين ارتباط مي يابد.
اردوان دوم(اشک هشتم)
عموي فرهاد بود با مردم يوئه چي جنگ کرده زخم برداشت و بر اثر آن فوت کرد.اين مردم را هونها به طرف ايران رانده بودند.بر اثر فشار آنها دوات باختر به هند منتقل گرديده, بعد از شصت سال منقرض شد و يوئه چي ها در باختر دولتي تاسيس نمودند که در تاريخ موسوم به "کوشان" است.مدت سلطنت اردوان ظاهرا دو سال بود و بعد از پسرش مهرداد به تخت نشست.
مهرداد دوم(اشک نهم)
يکي از شاهان بزرگ اشکاني است.در زمان او ايران بر سکاها و مردمان صحرا گرد که از طرف شمال فشار به مملکت ايران وارد مي نمودند فايق آمدند و مهرداد چنان شکستي به آنها داد که ديگر تا مدتها معترض ايران نشدند.از زمان اين شاه ايران در مرحله جديد داخل شد.مهرداد اشکاني نه فقط سکاها را شکست داد بلکه حدود ايران را تا کوههاي هيمالايا در شمال هندوستان رسانيد.
سينا تروک(اشک دهم)
بعد از مهرداد,مدتي به فترت گذشت , تا آنکه سندروگ برادر فرهاد دوم بر تخت نشست.(به عقيده گوت شميد , عالم آلماني که در تاريخ اشکانيان تتبعاتب کرده بعد از مهرداد دوم اردوان نامي به تخت نشسنته جلوس او تقريبا مقارن سال 86 ق.م بوده است.مصنف مذکور او را اردوان دوم دانسته است)بعضي سندروگ را پسر ارشک ديکايس نوشته اند.اين شاه پير و ناتوان بود و ارمنستان در اين زمان به واسطه اتحاد با دولت پني قادر و زورمند, لذا تيگران, آذر بايجان را متصرف شده , جلگه فرات را غارت کرد و به باقي مانده مستملکات سلوکي ها دست انداخته خود را شاهنشاه خواند.به طور کلي بايد در نظر داشت که تاريخ ايران از 88 تا 66 ق.م روشن نيست و آنچه هم بدست آمده دلالت بر سستي آن در اين زمان دارد.مدت سلطنت سندروگ را هفت سال نوشته اند.
فرهاد سوم (اشک يازدهم)
او پس از پدر بر تخت نشست.وقتي که پوميه تازه با آسياي صغير وارد شده بود و ارمنستان قوت داشت فرستاده اي نزد فرهاد فرستاده تکليف کرد که اگر شاه ايران به ارمنستان قشون کشي کند دو شهر کردون و آديابن(اين دو ولايت قسمتي از آسور قديم بودند)از آن ايران خواهند شد.بعد کهپوميه ارمنستان را مغلوب و دست نشانده نمود نخواست وعده خود را به جا آرد. رفتار مذکور و نيز اينکه پوميه نمي خواست فرهاد را شاهنشاه خطاب کند باعث کدورت بزرگ بين شاه ايران و او گرديد.پوميه مادامي که در آسيا بود با دولت اشکاني مدارا مي کرد ,وليکن اوضاع به خوبي نشان مي داد که به زودي دو دولت بزرگ ايران و روم خصمانه مواجه خواهند شد, زيرا فرهاد از پوميه خواست که فرات سر حد دولتين گردد و او جواب مساعدي نداد و ديگر اينکه پوميه با خوزستان و پارس و آذربايجان روابطي ايجاد مي کرد.فرهاد سوم را دو پسر او و ارد مسموم کردند.
مهرداد سوم(اشک دوازدهم)
مهرداد پس از پدر بر تخت نشست و چهار سال سلطنت کرد, وليکن از جهت سختي و سفاکي او نجبا و مردم بر او شوريدند و ارد برادر کوچکترش را بر تخت نشاندند.مهرداد نزدگابي نيوس والي روم در سوريه رفت و در ابتدا والي مزبور اين موقع را بهانه مناسبي براي دخالت در امور ايران پنداشت, ولي به زودي متوجه امورمصر شده از خيال همراهي با مهرداد منصرف گرديد.
ارد يکم(اشک سيزدهم)
يکي از شاهان نامي سلسله اشکاني است.جنگ ايران با روم در زمان ارد روي داد و به غلبه ايرانيان خاتمه يافت.قبل از جنگ ارد سفيري پيش کراسوس فرستاد که اين پيغام را برساند:"اگر مردم روم مي خواستند با من جنگ کنند من جنگ مي کردم و از بدترين عواقب بيمي نداشتم وليکن اگر چنانچه فهميده ام شما براي منافع شخصي به خاک ايران دست اندازي مي کنيد حاضرم اسراي رومي را پس بدهم!!"کراسوس به سفير گفت:"جواب پادشاه شمارا در سلوکيه خواهم داد" سفير خنديده و جواب داد: اگر از کف دست من مويي برويد شماهم سلوکيه را خواهيد ديد!! پس از آن کراسوس با سپاهي جرار که مرکب از لژيون هاي ورزيده و عده نفراتش جمعا به چهل و دو هزار بالغ بود عازم بين النهرين گرديد.اما ارد با پياده نظام خود با نهايت سرعت داخل ارمنستان شده اين مملکت را اشغال نموده تا پادشاه آن نتواند سواره نظام خود را به کمک کراسوس بفرستد اين جنگ به فتح ايران انجاميد.ارد بعد از فوت پسرش از سلطنت بيزار شده آن را به پسر ارشد خود فرهاد واگذارد.
فرهاد چهارم(اشک چهاردهم)
بعضي مورخين , پاکر را اشک چهاردهم دانسته اند , وليکن اين عقيده با اينکه او در زمان پدرش کشته شد موافقت نمي کند.فرهاد چهارم همين که به تخت نشست برادرهاي خود رانابود کرد پدرش ارد که اورا ملامت نمود نيز به قتل رسانيد.
اشكانيان
مهرداد بزرگ:
موسس سلسله شاهنشاهي پارتيان بود كه ايران را از گسستگي و لجام گسيختگي دوران تحت اشغال يونانيان سلوكي رهايي بخشيد . وي در سال 140 تا 160 قبل ازميلاد با نبردهاي وطن پرستانه ايالت هاي ماد- پارس- خراسان- بابل- اشور - هرات و سيستان ... را جزو ايران بزرگ نمود. وي پادشاه سلوكيان را اسير نمود و با انسانيت رفتار كرد و او را در گرگان مستقر ساخت و براي حسن نيت به انان با دختر وي ازدواج نمود.او را از بزرگترين اشخاص موثر در تاريخ ايران ناميده اند كه به راستي اگر ظهور نمي كرد امروز مشخص نبود ما در كجاي تاريخ جاي داشتيم.
ارشك يكم:
اين شخص با طايفه خود اپارني همدست شد در قرن 256 ق.م پرچم مخالفت با سلوكي ها بيافراشت و جنگ هاي متعدد با آنها نمود، در نتيجه غلبه يافت و دولت پارت را تاسيس كرد(250 ق.م بعضي 249 ق.م نوشته اند)پس از اين فتح، عزيمت باختر نمود و با اين مملكت كه نيز مستقل شده بود جنگ كرد در حين جنگ كشته شد و چون ارشك باني سلطنت اشكاني بود، شاهان ديگر اشكاني او را تقديس مي كردند.چنان كه به او لقب اپي فانس (به زبان يو ناني به معني نامي و پر افتخار )دادند و به ياد بود اينكه او سر سلسله اشكاني است به اسم خود كلمه ارشك(اشك را يونانيان -آرزاكس- نوشته اند كه يو ناني شده است ارشك) را افزودند(ارشك بعد ها اشك شد)مورخين اين نكته را رعايت كردند.
تيرداد يكم(اشك دوم)
آردوان يكم(اشك سوم):
بعد از پدر بر تخت نشست و گرفتاري انتيو خوس سوم(كبير) برادر سلوكوس سوم استفاده كرد ، ولايت مردها(mardes) و ري و همدان را گرفت؛ و ليكن بعد كه پادشاهان مزبور با قشون زياد به ايران آمد، اردوان عقب نشسته پايتخت خود را هم به سلوكي ها داد.بعد انتيوخوس به گرگان رفت ولي از عهده سواره نظام پارتي برنمايد، بالاخره عهد نامه اي بين دولتين منعقد و اردوان رسما شاه ايران شناخته شد.شايان ذكر است كه در اين جنگ آنتيوخوس معبد آناهيتا را در همدان غارت كرده، ذخاير و نفايس زياد از آنجا بر گرفت.نوشته اند 4000 تالان (چهار ميليون و هشتصد هزار تومان امروزي تقريبا!!)قيمت ذخاير بوده است(208 ق.م)
فرباپت(اشك چهارم):
شاه ايران از سلسله اشكاني-اشك 4(فري يا پيت- پس از پدر به تخت نشست و به آسودگي سلطنت كرد زيرا باختري ها متوجه هند بودند و با پارتي ها كاري نداشتند.فوت او در 181 ق.م بود.
فرهاد يكم(اشك پنجم):
بعد از پدر به تخت نشست و تبرستان را تسخير كرده ، طايفه مردها را مجبور نمود كه در بندر درياي خزر و راهي را كه از خراسان به ماد مي رفت حفظ كنند.اين شاه شهر خاركس را در ري بنا نهاد(خاركس را بعضي با بندر درياي خزر و برخي با شهرستانك تطبيق داده اند.عقيده آخري مبني بر اين است كه ايزدور خاركسي (يكي از جغرافي دانان قديم)نوشته است:وطن او خاركس در وسط كوههاي البرز واقع است.در بندر درياي خزر را با سردرده خوار تطبيق كرده اند)
مهرداد يكم(اشك ششم):
بعد از برادر به تخت نشست و باني عظمت دولت پارت گرديد.در اين دوران دولت سلوكي به واسطه جنگ با روميان و يهودي ها ضعيف شده بود.مهرداد در ابتدا مرو را از باختري ها گرفت بعد آذر بايجان را از امراي محلي كه در آنجا استقلال يافته بودند انتزاع نمود.پس از ان به خوزستان و پارس و بابل پرداخت و بعد به هند رفته قطعه اي را تا رود جلم به مملكت خود ضميمه كزد.از زمان او دولت پارت بزرگ شد.اين شاه با دمتريوس سلوكي جنگ كرد ولي در ابتدا بهره مندي نداشت زيرا يونانيان با دمتريوس همراهي كردند باختر هم بر پارتي ها قيام كرد وليكن مهرداد داخل مذاكره صلح شده ، دمتريوس را اغفال و بعد جنگ كرد و اورا گرفته در زندان انداخت.اين شاه به تقليد از شاهان هخامنشي خود را شاهنشاه خواند.
داريوش كبير:
پسر ويشتاسپ ملقب به داريوش بزرگ يا داريوش اول، سومين پادشاه هخامنشي بود.وي با كمك ديگر نجباي پارسي با كشتن گئومات مغ كه به عنوان برديا فرزند كورش بزرگ بر تخت نشسته بود سلطنت را به خاندان هخامنشي باز گرداند وي در سال 521 بر تخت پادشاهي ايران زمين جلوس كرد بزرگترين و شكوهمند ترين پادشاهي تاريخ ايران را پس از كورش بزرگ از خود بر جاي گذاشت.او پيرو دين بهي و مزديسنا زرتشت بود و همواره منش و بزرگي كورش كورش را دنبال مي كرد.پس از آن شورشهاي داخلي را سركوب كرد.نظام شاهنشاهي را استحكام بخشيد و سرزمينهايي چند به شاهنشاهي الحاق كرد .اغاز ساخت پارسه در زمان پادشاهي او بود . از ديگز كارهاي او حفر كانال بود كه درياي سرخ را به رود نيل و از آن طريق به درياي مديترانه پيوند مي داد.اين كانال در 2500 سال پيش ساخته شد كه بعدها به كانال سوئز معروف گرديد.طول اين كانال دريايي به بيش از 161 كيلومتر مي رسيده است و از عرض آن دو كشتي به راحتي عبور مي كردند.داريوش بزرگ خطي جديد براي ايرانيان به وجود آورد كه بعدها از خطوط رايج دنيا شد.
داريوش بزرگ ايران را به بزرگترين كشور جهان مبدل رد(بيش از 28 كشور). داريوش بزرگ آموزش رايگان را براي قشر عوام كشور به صورت اجباري نمود و... اورا از ابر مردان ايران و جهان مي دانند مقبره او در دل رحمت در مكاني به نام نقش رستم در مرو دشت فارس (نزديك شيراز) است.
شهرت او در غرب به خاطر وقوع نبرد نا موفق ايرانيان با يونانيان در مكاني به نام ماراتن، در زمان اوست.
خشايار شا:
از پادشاهان هخامنشي است.پدرش داريوش بزرگ و مادرش اتوسا دختر كورش بزرگ بود.نام خشايار شا از دو جز خشاي (شاه) و آرشا ( مرد) تشكيل شده است و به معني(شاه مردان) است.كنيبه هايي كه در كوه الوند و نيز در ارمنستان از خود به جاي گذاشت.او يكي ديگر از جانشينان بر حق پادشاهي هخامنشيان بود كه وي را فاتح سرزمين هاي اتن اروپا مي دانند.او اتن را به كلي تصرف كرد.
دليل لشگر كشي وي عدول كردن يونانيان از قوانين ان روزگار بود زيرا ليدي كه جزوي از ايران توسط يونانيان به اتش كشيده شده بود و خشايار شا درصدد بر امد اين كار زشت را كه در ان زملن نزد ايرانيان گناه محسوب مي شده است جبران نمايد كه موفق نيز شد ولي ددر نبردهاي بعدي به ايران عقب نشيني كرد ولي اقتدار ايران را به زيبا ترين شكل حفظ نمود.
اردشير يكم(اردشير دراز دست):
پسر خشايار شا ملقب به اردشير دراز دست يا اردشير يكم پادشاه هخامنشي بود نخستين بار يونانيان به او لقب دراز دست دادند.از اين رو در بسياري از كتب و منابع اردشير دراز دست ناميده شده است.وجه تسميت اين لقب به گونه هاي مختلف آمده است.1.او دستان درازي داشت به طوري كه وقتي مي ايستاد دستش به زانويش مي رسيد. 2. دراز دستي كنايه از قدرت زياد و تسلط بر امور اس به خاطر تسلط او به اوضاع مملكت دراز دست ناميده شد.از زمان اردشير دراز دست تاريخ ملي با تاريخ اساطيري ايران در هم مي اميزد.در بسياري از منابع اردشير دراز دست و بهمن اسفنديار يكي دانسته شده اند.
خشايار شا دوم:
از پادشاهان هخامنشي بود .به گفته تاريخ نويسان وي تنها پسر از ملكه داماسپيا بوده كه پس از مرگ پدر به پادشاهي مي رسد و45 روز بعد توسط برادرش سغديانوس به قتل مي رسد.
سغديانوس:
از شاهزادگان هخامنشي و پسر نا مشروع اردشير يكم است.وي برادرش خشايار شا ي دوم را 45 روز بعد از به سلطنت رسيدن به قتل رساند و خود به دست برادر ديگر داريوش دوم به قتل رسيد.
داريوش دوم:
با نام اصلي اخس(به يوناني)يا وهوك(به پارسي باستان) فرزند نامشروع اردشير يكم بود كه پس از شورش بر ضد برادرش سغديانوس در سال 442 (پيش از ميلاد) به سلطنت رسيد و نام داريوش را براي خود بر گزيد اين پادشاه هخامنشي 19 سال بر ايران حكومت كرد.داريوش از همسرش پريزا صاحب دو پسر به نامهاي اردشير و كورش شد و بعد از وي پسرش اردشير دوم به سلطنت رسيد.
اردشير دوم:
پادشاه هخامنشي ، پسر بزرگ داريوش دوم و پريزا بود كه پس از مرگ پدر به سلطنت رسيد .اردشير در ابتداي سلطنت خويش شورشهاي برادرش -كورش كوچك- را سركوب كرد و سر انجام در سال 401(پيش از ميلاد) او را به قتل رسانيد.از اتفاقات مهم دوران سلطنت اردشير تلاش نا موفق او در تسخير مجدد مصر است.اين پادشاه هخامنشي تا زمان مرگ خويش 358 (پيش از ميلاد) بر ايران حكومت كرد.
اردشير سوم:
نام نخست اردشير سوم اخس بوده كه تصور مي كنند يوناني شده وهوك است، ولي وي پس از اينكه بر تخت نشست ، خود را در سنگ نبشته تخت جمشيد ارت خشثر يا اردشير ناميد.چنين نوشتند نويسندگان يوناني ديودور و اريان ، نام اورا آرتا كسرك سس يا ارتا سس نوشته اند .ابو ريحان بيروني در اثار الباقيه وي را اردشير سوم و اخس ناميده اما در برخي نوشته هاي تاريخي اين شاه با اردشير يكم اشتباه گشته اند.
ارسس داريوش سوم:
(330-380 ق. م. ) اخرين پادشاه هخامنشي بود و از اسكندر شكست خورد.اين پادشاه كه او را در كتب پهلوي (دارا پسر دارا) خوانده اند فرزند آرسان پسر آستن و نوه داريوش دوم است.بنابر اين داريوش سوم نسبش با فاصله 3 نسل به داريوش دوم مي رسد و به همين جهت او را پسر دارا (فرزند داريوش دوم) گفته اند آغاز پادشاهي داريوش سوم با شروع حكومت اسكندر پسر فيليپ در مقدونيه تقريبا مقارن است و در سير تاريخ ع او مانند رقيبي است كه سرنوشت براي اسكندر تراشيده است.داريوش سوم در سال 336 ق.م بر تخت نشست و سلطنتي را اغاز كرد كه دوران كوتاه ان پر از وقايع بزرگ و در عين حال سوزناك است . پايان زندگي او در حقيقت پايان امپراطوري بزرگ هخامنشي است.
کورش بزرگ:
کورش بزرگ بنیانگذار حقوق انسان ها و آزادی و برابری بشریت است که جهان را دگرگون نمود.وی مقتدر ترین وبا تدبیر ترین افراد تاریخ جهان است به دلیل اخلاق و منش و کردار نیک منش نامش در تاریخ به ثبت رسید.او پیرو دین بهی زرتشت بود.که تاریخ همواره از او به عنوان یکی از نوابغ بشریت نام می برد.او پادشاه ماد را شکست داد.پادشاه لیدی را نیز مغلوب ساخت و بابل را که یکی از بزرگترین مراکز جهان ان روزگار بوده است با صلح و ارامش و رغبت مردمان آنجا به کلی فتح کرد و پس از ورود به بابل به احترام به خدای مردوک آنان تاجگزاری نمود تا حسن نیت خویش را به ملت مغلوب به اثبات برساند به صورتی که آنان اورا فرستاده خدا می نامند .پس از آن بنای بزرگترین شاهنشاهی و امپراطوری تاریخ را بنا نهاد که در نهایت در سال ۵۲۸ قبل از میلاد در جنگ با سکاهای خون ریز کشته شد.هم اکنون تندیس سنگی این مرد بزرگ در سیدنی استرالیا و یکی از پارکهای بزرگ ایلات متحد از طلای خالص نصب می باشد و اعلامیه او در سازمان ملل نقش سمبل آزادی و دموکراسی را برای نخستین بار در جهان ایفا می کند منشور جهانی حقوق بشر کورش هخامنشی ُ کورش بزرگ از دید شخصیت های برجسته جهانی تندیس سنگی از کورش بزرگ در ایالات متحده آمریکا لینک به کتابخانه فارسی رایگان جهت دانلود کتاب زندگی کورش بزرگ مشهورترین زندگی نامه کورش بزرگ اثر گزنوفون یونانی به نام کوروپدیا-به زبان انگلیسی.
کمبوجیه:
پسر بزرگ کورش بزرگ هخامنشی بود که به نامهای کمبوجیه دوم ُکمبوزیه و کامبیز نیز معروف است.طبق گفته هرودوت مادر وی کاساندانه بوده استُاما کتزیاس نقل کرده که مادر وی امتیس نام داشته است.کمبوجیه پس از کورش ُپدرش به سلطنت رسید.او با اقتداری ستودنی و باورنکردنی در سال ۵۲۵ قبل از میلاد سرزمین های مصر را به دلیل عمل نکوهیده مصریان در برابر ایرانیان که تعدادی از ایرانیان را در مصر کشتند و به تمسخر پرداختند فتح کرد و کل مصر به زیر چتر پادشاهی ایران در اورد .او پیرو مزدیسنا زرتشت بود و همواره دین بهی را دنبال میکرد وی برادری به نام بردیا داشت.کمبوجیه قصد لشگر کشی به مصر را داشت اما از بیم اینکه برادرش در غیاب او پادشاهی اورا بدست آوردُبرذیا را مخفیانه به قتل رساند.او به مصر لشگر کشید و این کشور را فتح کرد به همین دلیل به وی در تاریخ لقب فاتح مصر را داده اند.در زمانیکه کمبوجیه در مصر حضور داشت خبر به سلطنت رسید برادرش بردیا را به وی دادند در حالیکه او برادرش را پیش از این کشته بود.کمبوجیه در بازگشت به ایران در گذشت.هرودوت چون او به خدای مصر(یک گاو) بی احترامی کرده بود اورا به ضرب چاقو کشته بود به او لقب دیوانه داد ولی این یکی دیگر از برگهای زرین خداپرستی در ایرانیان آن روزگار بود.
بردیای دروغین (گئومات مغ):
نام پسر کوچک تر کورش بزرگ هخامنشی و برادر کمبوجیه دوم بود.کورش بزرگُ در بستر مرگ بردیا را به فرماندهی استانهای خاوری شاهنشاهی ایران گماشت.کمبوجیه دوم پیش از رفتن به مصر از آنجا که از احتمال شورش برادرش می ترسید دستور کشتن بردیا را داد.مردم از کشته شدن او خبر نداشتند و در سال ۵۲۲(۰پیش از میلاد) شخصی به نام <گئومات مغ> خود را به دروغ بردیا نامید و بر کوهی نزدیک سهر ایرانی پیشیاوادا اعلام شاه بودن کرد.در متون تاریخی از وی به عنوان بردیای دروغین یاد شده است.